آفت درخت زیتون

آفـت مهـم و پر خطـر درخت زیـتون را بشـناسـید!

شـناخت گیـاه زیـتون و قـدمـت آن

درخـت زیتون یک گیاه بـاسـتانی و فرهـنگی مدیـترانه ای  برمی گردد و احـتمالا در مدیترانه شـرقی اتفاق افتاده اسـت. حدود 300 نوع مخـتلف زیتون در سراسر جـهان بـرای تـولیـد زیتـون خوراکی و روغـن زیتـون پرورش داده شده است. این محصولات یـک شاخه بسـیار مهم صنعت در کشورهای مدیترانه، به ویـژه اسپانیا، ایـتالیا و یونان اسـت. درخت زیتون درختی بسـیار حیـاتی اسـت. تقاضای کمی از خاک و آب و هـوا دارد و چند صـد سال قدمت دارد. هـمچنین می تـواند در تمام طول عمـر خود مورد استـفاده قرار گیرد. در ادامه با 12 نوع از آفت درخت زیتون آشنا خواهید شد.

تنه درخـت غالبا پیچ خورده است. حتی وقتی چوب داخـلی تنه می میرد و پـوک می شود، همیـشـه شـاخه های جدیـدی تولـید می کنـد. درخـت زیــتون حـدود 20 متر ارتفـاع دارد و یـک تاج گسـترده و سبک ایـجـاد می کنـد. برگ هـای آن باریـک، سبــز خاکسـتری در سطـح فـوقـانی، در زیـر آن بـه رنگ سـفیـد نـقـره ای اسـت و روی شـاخه هـا روبـروی هـم رشـد می کنـنـد. بعـد از سـال دوم آنـها سقـوط مـی کننـد. گل های سـفیـد مایـل به زرد رشد می کنـند، آنـها در مـاه دی (ژوئـن) شکوفا می شوند و از مـهر تـا آذر (اکتبر تا دسـامبـر) زیتـون ها رسـیده مـی شـوند.

روی هـر شاخه یک دانه وجود دارد که بـسته بـه نوع آن، سـبز یا آبـی سیـاه، مانـند یک آلـو کوچـک است. سـالانه 60 تا 65 کیـلوگرم زیتـون در هر درخـت قـابل برداشـت است. درخت زیتـون با نـماد با ارزش و والای خـود، تـاریخ اولیـه اروپـا را متحـد می کـند. بنابـراین شـاخـه هـای آن نـشانه صـلح بـود، حتـی در اوایـل بـازی هـای الـمپیک پیــروز شـدگان با یـک تـاج گل از بـرگ های زیتـون آراستـه شدند.

آفـات و بیـماری های قارچـی شناسایـی شـده در زیتـون.

تـولیـد زیتـون (Olea europaea) طـی چند سـال گذشتـه افزایـش یافته است. بیشتـر ایـن تولـیدات در مـزارع کوچک انـجام می شود، اما مـناطق وسـیع تـری نیـز در حـال کـاشـت هـسـتند. با در دسـترس بــودن درخــتان در گلـخانه ها، بـسـیاری از مـردم آنـهـا را در مـناظـر خـانـه هـای خـود مـی کـارند. خوشبـختـانه زیـتون از گـونـه هـای نسـبـتا عـاری از آفـات اسـت، امـا بـرخی از مـهاجمـان گـاه بـه گـاه مـی تواننـد آزار دهـنده باشنـد و یا صـدمـه ای پـایدار وارد کـنند. چنـد عامـل بیـماری زای گیـاهی که ممـکن اسـت زیتـون را آلـوده کنـند نیـز مـی تـوانـد منـجر بـه کاهـش سلـامت کلی گیاه، عملـکرد میوه یا ظاهر بـصری گیاهـان شود.

پیـروی از روش های صحیـح هنـگام پـرورش زیتـون می تـوانـد احـتمال از بـین رفتـن آفـات و بیـماری ها از درخـتان را کـاهـش دهد. مـحـصولات زراعـی و علـف های هرز می تواننـد آفـات احتمالـی زیتـون بـاشند. تحقیـقات در حال انـجام است تا تـعییـن کند آفاتـی که از مـرکـبات، ذرت، عـلف هـای هـرز و گـیاهـان خـوراکی (مثلا گـل شبـدر، گوجه فـرنـگـی، فلفـل و بادمـجان) مـی توانند به منـاطـق تـولـید زیـتـون منـتقل شـوند. ایـن اطلـاعـات بـرای انـتخاب مـحل در آینـده برای تولید کـنندگان زیتـون مـفیـد خـواهد بود. در ادامـه با هـمه آفـات و بیـماری هـایی که مـمکـن اســت به درخـت زیتـون حـملـه کنند، اشاره میـشـود.

1.حشـرات پا بـرگی و حشـرات بـدبو (Leaffooted Bugs and Stink Bugs):

این حـشـرات واقعـی آفات میوه، دانـه و سبزیجـات در فـلوریدا شناختـه شده اند. تولید کنندگان زیتون حشرات پا بـرگی و حشرات متـعفن و بدبو که از میوه تغذیه می کنند و باعث آسیب می شوند، را گـزارش کرده اند. مدیریـت این آفات مـمکن اسـت دشوار باشد، امـا اگر از سمـوم دفع آفـات برای مدیـریت حـشرات استفاده نکنید، دشمنان طبـیعی مانند مگس های انگلـی و حـشرات مـتعفـن می توانند به مدیریت جمعـیت کمـک کنند.

حشرات پـا بـرگی: این حشرات قهوه ای مـایل بـه خاکستری با پـاهای عـقب صـاف، از آفات رایـج گـوجه فـرنگی اسـت. آنهـا چیـزی دارنـد که حـشـره شنـاسـان آن را قـسمـت هـای دهـان “ســوراخ کننـده” مـی نامنـد و ایـن دقیـقا همـان کـاری است که برای گوجـه فرنگـی انجـام مـی دهد. آنـها پوست را سـوراخ می کـنند، آنزیمی به داخـل میـوه تـزریـق می کنند تا گوشت میوه حـل شود و سپس آب را بیـرون می کشنـد. سـرانجـام لـکه ها یا ضــایعات کوچـک و ســفید رنگـی بر روی سـطح میـوه (زیـتون و گوجه فرنگـی) باقـی می مـاند.

حشـرات بـدبو: طـول این حشـرات مـتعفـن بالغ تـقریبـا به 2 سانتـی متر می رسـد. پاهای آنها از دو طرف امـتداد دارند، بنابرایـن این باعـث می شـود که حشـرات بالـغ حتی بـزرگ تر از حد واقعـی خـود به نظر برسند. این آفـت درخت زیتـون وقتی از تخـم های خود بیـرون می آیند بسـیار ریز هستند و با رشـد خود، پنج بار پوست می اندازند. رنگ حشـرات متعفن بالـغ بسـته به گـونه آنها، ممـکن است سـبز، قهوه ای یا مایـل به خاکـستری باشـد.

2.حـشرات سـر مخـروطی بال شیـشه ای (Glassy-winged sharpshooters):

آفـت درخت زیتـون یـک آفـت بـومـی، به نام حشره سـر مـخروطی بـال شیـشه ای اسـت که توسـط پـرورش دهندگان گــزارش شـده است که از درختـان زیتـون تـغـذیه مـی کند. آنهـا مـواد مـغـذی خـود را با تـغذیه از مایـعات گیاهان در آوند چـوبی، بافت های رسانـای آب گیاه به دسـت می آورد. تغذیه از گیاهـان به نـدرت بـاعث آسـیـب قابل توجـه گـیاه می شـود، اگـرچه حشـرات مقــدار زیـادی مـایـعـات را دفـع می کنند که می تواند باعث خشک شدن برگ ها و میوه ها شوند. این آفـت باعث کاهش سریع سلامت درخـت زیتـون خواهد شد. خسارت وارده به درختان زیتـون ابتدا با پژمردگی برگ ها و سـپس با قهوه ای شـدن برگ هـا ظاهـر می شود.

3.مورچـه هـا (Ants)، نشـانگـر حشـرات مـوذی:

مورچـه هـا مـی توانـند نشـانـه وجـود یـک مشکـل بـزرگ در باغ شـما باشنـد. مـورچـه هـایی که روی تنـه درخـتان راه می روند، مـی تواننـد نـشـان دهـنده وجـود مـشکـل حـشـرات بـاشـند. اگـر مـورچـه پـیدا کردید، باید درخت را از نـظر وجـود حشرات بررسی کنـید. مـورچه ها اگرچـه معمولا به گیاهان آسیب نمی رساننـد، امـا مـورچه هـای آتشـی می توانند برای کـارگران آزار دهـنده و خـطرنـاک باشـند. مدیـریت مورچـه هـای آتشی را مـی توان با چندیـن روش توصـیف شـده تـوسط کـالیـنز و شـفرن به دسـت آورد.

4.کـرم هـای ریز جـوانه های زیتـون (Olive bud mite):

کـرم هـای ریز جوانه میوه موجودات کوچکی هسـتند که ابـعادی در حدود 0.1 تا 0.2 میلی متر دارند. برای دیدن با چشـم غیر مسلـح بسـیار کـوچـک هستند و باید از میکـروسـکوپ استـفاده کنـید. ایـن آفت درخـت زیتـون زرد رنـگ و چهـار پا هستند. آنها منحصرا از درختان زیتون زندگی و تغذیه می کنند. از آنجا که نمیتوانید آنها را ببینید، بهترین راه برای تشخیص اینکه آیا کرم جوانه زیتون داریـد جستـجوی آسیب های ناشـی از آنها است. این می تواند به صـورت گـل یا جوانه زودرس افـتـاده، جـوانه هـای تـغـییر رنـگ یافـته، رشـد مـتوقـف یا ایـجاد بـرگ هـای لکـه دار ظـاهـر شـود. در درخـتان زیتون بسـیار جـوان، یک آلودگی بد می تواند رشد گیاه را به طـور جدی متوقف کند. علائم وجـود کرم جوانه زیتون شامل پیچش برگ و ریـزش گل یا جوانـه اسـت. جلوگـیری از شیوع ایـن آفات بسیار مهم است. مثـل همیشه تمام تلاش خـود را بکنـید تا فقـط درختـان زیتـونی را کـه می دانـید از آفـات پـاک هسـتند را وارد بـاغ کنـید.

5.مـلخ هـا و حـشرات راسـت بـال در زیتـون (Grasshoppers and Katydids):

تولیـد کنندگان زیـتون گزارش کـرده اند کـه حضـور مـلخ هـا و کاتـیدیدها بر روی درختـان زیتون و جویـدن و برگ زدایی جزئی توسط آنها آسیب جـدی وارد می کنـد. کاتیدیـدهـا مـی توانـند هنگام تخـم گـذاری در حاشیه برگ، باعث مزاحمت و آلـودگی شوند. در این زمان، مدیریـت جمعیـت ملخ و کاتـیدید تنها با حـفظ محیـط عاری از عـلف های هـرز در بـاغ ها و اطـراف آن یا با استفاده از حشـره کـش ها حاصـل می شـود

6.آفـت کـرم شـاخـدار در زیتــون (Hornworms):

کـرم هـای شـاخـدار در میان گروه کــرم ها، بزرگـترین کرم هایی هسـتند که یافـت می شـوند. طـول بعضـی از آنـها سـه اینـچ یا بیشــتر اســت. به طــور مشـخـص آنـها از یــک سـتون فـقرات انعـطاف پـذیر (شاخ) در انـتهای خود اسـتفاده می کنـند. این نوع آفت درخت زیتون که به طور گـسترده ای شناخته شـده اند، آنهایی هستند که از گوجه فرنگی نیز تغذیه می کنـند. این کـرم شاخـدار باعث ریـزش برگ درخـت زیتـون مـی شـود. صـدمه آنهـا هنـگامی آشکار می شـود که شاخه زیتـون از بـرگ هـا خالی شـود. اگر به زیر شاخه نگاهی بینـدازید، مـواد زائد (فضـولات) را از ایـن کرم ها پیدا خواهید کرد. بسـیاری از تولیـد کنندگـان مـوفقـیت خـود را با از بیـن بـردن این آفـات توسـط دسـت، گـزارش می دهـند.

7.کـرم شـاخه خـوار زیتـون (Olive Shootworm):

این نـوع از آفت درخت زیتون در واقع کـرم مرواریـدی هستـند و بـسیار شبـیه سایر گـونه هـای مـی باشند کـه رنگ سبز مشـترک خـود را دارنـد و اندازه آن کمـتر از یـک اینـچ اسـت. امـا این شب پره ها از تنـوعی بـرخـوردارنـد که مـی توانند پـروانـه شوند و مانـند همه شـب پـره ها، گیاهخـواران پرخـوری هستنـد. کرم شـاخه زیتون، روی گیاهان مختلف یافـت شـده اسـت، امـا بنـدرت در درخـت زیتـون گـزارش شد. لـاروهـا می توانـند باعـث از بیـن رفتـن و ریــزش بـرگ هـای جـدید شـونـد. این کــرم مـی تواند فـقط روی اپـیدرم بـرگ آسیب برسـاند. لـاروها با افزایـش سن، بـرگ ها را می جوند و آنـها را سـوراخ مـی کنـند.

8.حـشـره پـولـکی یـا فلـس سـیاه (Black Olive Scale):

حـشره پـولـک سیـاه یـکـی از آفـات اصـلی زیـتون اسـترالیـایی اسـت که باعث کـاهش قـدرت درخت، عملکرد و کیفیت میوه و روغـن می شـود. توزیع گسـترده ای در استـرالیـای غـربی دارد و هـم دربـاغ هـای زیتـون تجـاری و هـم در حـیاط خانـه هـا یافت می شـود. بسیـاری از حـشرات فلسی می تواننـد روی زیتـون زنـده بمانـند. همـچنیـن این آفـت درخـت زیتـون از آفات مرکبـات اسـت، بنـابراین اگـر زیتـون در مجاورت باغ مرکبات کاشته ایـد باید مراقـب نظـارت بر ایـن آفات باشیـد. هـمانطـور که در بالـا ذکـر شد، مورچـه ها و کپـک سـیاه (آفت شماره 9) می تواننـد شاخـص آلـودگی و هجـوم پولـک سیـاه باشند. همه آلودگی هـای پولـک سیـاه نیاز به مدیـریـت نـدارند، اما بایـد از نظـر وجـود انگل کنترل شـوند. انـگل هـا یک سـوراخ در پوسـته فلـس هـا ایجـاد می کننـد.

9 .قـارچ انگـلی دودی یـا سـیاه (Sooty Mold):

کپک انگلی دودی بسیـار شبـیه نـام آن اسـت. شاخه هـا و برگ های گیـاه شما بـا دوده سـیاه و تیـره پـوشانده می شود. بسـیاری از مردم با دیـدن این سـیاهی برای اولیـن بار تصـور میکنند کـه گـیاه آتـش گـرفتـه و خاکسـتر نـاشی از آتـش روی گیاه نشسته است. اکثر گـیاهانی که تحـت تـأثیـر رشد کپـک گـیاه قرار دارند نیز نوعـی مشکل آفـت دارند. بعضی از گـیاهان ماننـد گـل رز کـه مستعد مشکلات آفت هستند، بیشتر در معرض رشد کپک گیاه قرار می گیرند.

شـهد گـیاهی (نوعی مدفوع) توسـط شتته ها، حـشره های نمکـی و برخـی از پـولـک داران تـولید می شـود. کپک انگـلی سیـاه ارگـانیسـم قـارچـی اسـت که روی شهد گیـاه زندگی می کنـد. اگـر در بـاغ خود کپک دودی پیدا کردید، باید با دقت به دنبـال حشـرات تولـید کننده شـهد باشید. کپـک دودی مـی توانـد تـوانایـی فـتوسـنتز بـرگ ها را کـاهـش دهـد، امـا حمـله به بـافت گـیاه شـناختـه شـده نیست. در نـهایت بـا از بیـن رفـتن آنها، کپـک دودی بـرگ ها را پـوستـه پـوسـته می کـند.

10.تـاول هـای سیـاه میـوه زیتون (Olive Anthracnose):

خسارت میـوه مـعروف به آنتراکنـوز زیـتون یـک مـشکل شـایع اسـت کـه توسـط بـاغداران گـزارش مـی شـود. آنتراکنوز زیتـون یـک بیـماری قـارچـی است که موجب پیدایش تاول هـای گـرد بـر روی مـیوه و بـرگ درخت می شود. این بیماری عمـدتا توسـط یـک پـاتوژن گـیاهی به نـام Colletotrichum acutatum ایـجاد می شـود نبـاید مـشکلی اساسی برای تـولیدکننـدگان بـاشد، امـا باید از ایـن مسئله آگـاه باشید. آنتراکنوز زیتون می تـواند منجر به ریزش میـوه شود. صـدمات وارده بر مـیوه می تواند باعث جذابـیت بیشتر مـیوه برای حشـرات مـانـند مگـس مـیوه شود. تحـقیـقات نشان می دهد که مگـس هـای مـیوه کیفیــت روغن تولـید شده ازآلـوده را کـاهش می دهـد.

11.مـگس میـوه زیـتون (Olive fruit Fly):

مـگس میـوه زیتـون، یک آفـات غـیربـومـی زیتـون اسـت کـه خیلـی کـم در بـاغـات گـزارش شـده است. این یک آفت جدی زیتـون در مناطق تولـید کننـده زیـتون در کـالیفرنیـا و مدیترانه است، بنـابراین نبـاید از این مگس غافل شد. مگس میوه زیتـون یک تهـدید اقـتصادی جـدی برای تولید کنـندگان تجاری زیـتون می باشد. لاروهـای مگـس میـوه زیتـون در داخـل میـوه تغـذیه مـی کـنند، تفـاله را از بیـن می بـرند و اجـازه ورود بـاکـتری هـا و قارچ های ثـانـویـه را مـی دهنـد کـه میـوه را پـوسیـده و کیـفیت روغـن را پـاییـن می آورنـد. آسـیـب نـاشـی از این آفــت زیـتـون مـی تـواند بـاعـث ریـزش زودرس میـوه شـود و کیـفیت میـوه را بـرای تولید زیتـون خـوراکی و روغـن زیـتون کـاهـش دهـد.

بـرای تولید کننـدگـان زیتـون خوراکـی، وجود حتـی چنـد مـیوه آلـوده مـی تواند منـجر به رد کل محصـول شود. تا زمانی که میوه ها پوسـیده نباشند، می توان برخی از آلودگی ها را در میوه های زیتون که مـورد استفـاده برای تولید روغن هستند را تحـمل کرد. برداشـت زودرس مـیوه هـای آلـوده پــس از بـرداشت، به سرعت باعث کاهش تغیـیرات عطر و طعم ناشی از آسیب مگـس میـوه زیتون می شـود. درختـان زیتون زینتی می توانند مـنبعی از مگـس های میـوه زیـتون بـاشـند کـه به کـاشت هـای تجـاری حـمله مـی کنـند، مـخـصوصا که مـگس هـای بالـغ قـادر بـه پـرواز در مـسافت هـای طـولـانی هستند.

12.شپـش هـای جهـنده درخـت زیتـون (Olive Psyllid):

شـپش های جهنـده زیتـون در بـاغـات زیتـون یـافـت نشـده اسـت، امـا احتمال دارد از طـریـق واردات درخـت زیـتون به مکـان هـای جدیـدی گـسترش یـابد. بنابرایـن تولیـد کنـندگان بـاید از این حـشره آگاه باشـند. ایـن آفـت زیتـون از سـه راه به درخـت آسیـب می رسـانند. اول ایـنـکه به طــور مـستقیم از جـوانه ها، گـل ها، شاخه های حسـاس و میـوه هـای کـوچک تغـذیه می کـنند. دوم اینـکه آنهـا ضـمن مـکیدن شـیره بافت ها، شیره گیاهی تولید می کنند و در نتیجه باعـث رشد کپک انگـلی سـیاه و کاهـش فعـالـیت فتوسـنتزی بـرگ هـا می شـوند.

سـرانجـام ترشـحات مـومی سفیـد رنگـی تـولید مـی کنـند کـه می تـواند باعـث ریزش زودرس گـل در هنـگـام آلـودگی شود. جـمعیـت هـای زیـاد شـپـش ها مـمکن اسـت رشـد درخـتان جـوان را به عـقب بیندازد و بـاعث کـاهـش قابـل تـوجه عـملـکرد می شود.  درختـانی که آلـودگی سنگینی دارند حدود 30 تا 60 درصد کاهش عمـلکرد داشـته و از بین می رونـد.