آفت سرخرطومی یونجه

يکی از آفات مهم برگ يونجه، سرخرطومی برگ يونجه است که در اکثر مناطق يونجه کاری کشور شيوع دارد. ميزان خسارت سرخرطومی يونجه در ايران دقيقا تعيين نشده ولی می توان گفت که ۶۰ درصد از خسارت های کليه آفات يونجه مربوط به سرخرطومی می باشد. زمانی که ميزان آلودگی مزارع بالا است مديريت مبارزه با اين آفت درطول سال اهميت دارد. باتوجه به اين که در بعضی سالها خسارت سرخرطومی يونجه از نظر اقتصادی مهم نيست لازم است که زارعين با راهنمايی های مديريتی و توصيه های عدم استفاده ازسموم حشره کش آشنا شوند.

زیست شناسی:

حشره کامل اين آفت سرخرطومی نسبتا کوچکی است به طول تقريبا ۵ ميليمتر و پهنای ۳.۵ ميليمتر و رنگ آن از قهوه ای تا خاکستری مايل به سياه تغيير می کند.

چرخه زندگی آفت سرخرطومی يونجه شامل چهار مرحله تخم، لارو، شفيره و سوسك بالغ است. زمستانگذرانی اين آفت معمولا به شکل حشره کامل در پناهگاه های خارج از مزرعه مانند پرچين ها، مناطق درختکاری شده و يا زيست گاههای محفوظ داخل شکافها مي باشد.

غالب تخم ريزی دربهار و زمانی که سرخرطومی بالغ وارد مزرعه می شود انجام می گيرد اما بعضی از تخم ها درپاييز گذاشته می شوند. سرخرطومی های بالغ ماده برای تخم ريزی سوراخی را به وسيله جويدن در ساقه يونجه ايجاد ميکنند و در داخل آن ۲۵-۲ عدد تخم می گذارند. يک سرخرطومی ماده ميتواند در طول دوره زندگی به طور متوسط تعداد ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ عدد تخم بگذارد. رنگ تخم ها از زرد تا قهوه ای تغييرمی کند و وقتی می رسند تيره تر می شوند. مدت زمان لازم برای تفريخ تخم ها ۱۴-۷ روز پس از تخم ريزی به طول می انجامد اما تخم هايی که در پاييز گذاشته می شوند در بهار سال بعد تفريخ خواهند شد.

لاروها در طول دوره لاروی سه بارپوست اندازی کرده و در هر بار از نظر اندازه بزرگتر می شوند. لاروهای بالغ به رنگ سبز بوده، تقريبا ۹ ميليمتر طول دارند و خطوط سفيد رنگی در پشت آنها ديده ميشود. لاروهای بالغ پس از کامل شدن تغذيه به سمت قاعده برگ حرکت کرده و با تکه های برگهای خشک شده در سطح خاک ايجاد يک پيله ابريشم مانند مي کنند. لاروها در داخل پيله تبديل به شفيره شده و حشرات بالغ پس از ۱۴-۱۰ روز از آن خارج می شوند.

.                                                 .

سرخرطومی های بالغ پس از ظهور برنگ قهوه ای روشن هستند و يک لکه قهوه ای در پشت بدن حشره ديده می شود که از جلو سر شروع شده و تا نصف بدن ادامه می يابد. اين علايم با سن حشره تغيير می کند. سرخرطومی های بالغ به مدت چند هفته در مزرعه باقی می مانند و پس از آن برای گذراندن تابستان به پناهگاه های محفوظ نزديک مزرعه می روند. در طول تابستان تمامی مراحل چرخه زندگی سرخرطومی در داخل مزرعه قابل مشاهده است بطوريکه سرخرطومی های بالغ تر ممکن است به فعاليت تخمريزی ادامه دهند در حاليکه در همان زمان لاروها، شفيره ها و حشره های بالغ تازه ظاهر شده نيز ديده شوند. حشره های بالغ در اوايل پاييز به مدت کوتاهی به مزارع يونجه بر می گردند که خسارت چندانی را همراه ندارند.

خسارت: 

اولين علايم خسارت سرخرطومی يونجه عبارت است از سوراخهای کوچکی که دراثر تغذيه لارو از انتهای برگهای جوان در طول ماههای فروردين و ارديبهشت ديده می شوند. با بزرگتر شدن اندازه لاروها ميزان خسارت بيشتر شده و در اثر خسارت شديد ناشی از تغذيه آفت به خاطر خشک شدن قسمتهای فوقانی برگها و جوانه ها مزارع يونجه از دور به رنگ سفيد يا خاکستري ديده می شوند.

خسارت در چين اول شديدتراست و در اثر تغذيه لاروهای افت ممکن است چين اول به کلی نابود شود. در چين دوم علاوه برتغذيه لاروها سرخرطومی های بالغ با تغذيه ازجوانه های انتهايی موجب تاخير در رشد و جلوگيری از سبز شدن مجدد مزرعه می شوند. شدت خسارت آفت در مزارع يونجه با واريته شرايط آب و هوايی شرايط رشد و همچنين درجه فعاليت موٍثر دشمنان طبيعی آفت بستگی دارد. زمانی که ۴۰-۲۵ درصد برگها خورده شوند و يا تعداد سه لارو سرخرطومی يا بيشتر در هر ساقه ديده شود لازم است يک تصميم مديريتی برای کنترل آفت اتخاذ گردد که اين تصميم لزوما استفاده از يک حشره کش نيست.

مدیریت تلفیقی کنترل آفت:

مديريت تلفيقی آفات عبارتست از يک رهيافت عمومی شناخته شده برای مبارزه با آفات شامل ترکيبی از فنون مختلف برای محدود کردن جمعيت حشره که همراه با روش های موثر جهت افزايش عملکرد و کيفيت آن به کار گرفته می شود.

چهار روش برای مدیریت تلفیقی آفت وجود دارد

1.استفاده از واریته مقاوم:

تعداد زيادی از ارقام يونجه وجود دارند که نسبت به سرخرطومی مقاوم هستند.

2. کنترل زراعی:

بسياری از آفات يونجه مانند سرخرطومی با برداشت به موقع علوفه قابل کنترل هستند. با استفاده از اين روش به ميزان قابل توجهی از مصرف سموم شيميايی جلوگيری می شود. اين کار موجب از بين رفتن غذا و پناهگاه لاروها شده و باعث می شود لاروها بيشتر در معرض اشعه مضر خورشيد قرار گيرند. بسياری از لاروها به ويژه لاروهای سنين اول در صورتيکه در مقابل اشعه مستقيم نور خورشيد و در مجاورت حرارت زياد سطح خاک قرار گيرند ميميرند. همچنين مواد غذايی گياه پس از برداشت برای زنده ماندن لارو سرخرطومی تا زمان رشد چين دوم کافی نبوده و در نتيجه لاروها به خاطر عدم تغذيه از گرسنگی خواهند مرد. تاثيرات کوتاه مدت و بلند مدت برداشت های متعدد در عملکرد و کيفيت محصول و مقاومت مزرعه به خوبی شناخته شده است. برداشت دير هنگام در پاييز يا چراندن پاييزه مزارع موجب می شود تعداد تخم های گذاشته شده را که زمستان گذرانی می کنند کاهش يابد.

شفيره ها و سرخرطومی های بالغ نسبت به لاروها مقاومترند و بيشتر آنها بعد از برداشت و تا رشد دوباره يونجه زنده می مانند. حمل يونجه های بسته بندی شده پس از برداشت موجب می شود سرخرطومی ها درمقابل شرايط نامساعد جوی محافظت نشوند و در نتيجه باعث کم شدن توانايی آنها براي زنده ماندن و کاهش جمعيت آفت می شود. تقويت مزارع واستفاده از کودهای شیمیایی در خلال مراحل برداشت با ایجاد یک مزرعه یکنواخت پر پشت و نیرومند میتواند در کنترل آفت موثر باشد.

رعايت تناوب زراعی بابرهم زدن چرخه زندگی وتوليدمثل آفات وبيماريهابسياری ازمشکلات وخسارت اين آفت راکاهش خواهدداد.

3. کنترل بیولوژیکی :

گونه هايی از زنبورها وجود دارند که قادرند سرخرطومی يونجه را در مراحل لاروی و بالغ از بين ببرند بطوريکه در شرايط مساعد آب و هوايی ۹۰-۸۰ درصد اين آفت را کنترل کنند.

4. کنترل شیمیایی:

زمانی که برای کنترل آفت سرخرطومی يونجه نياز به مبارزه شيميايی باشد می توان يکی از انواع مختلف حشره کش های نفوذی با دوره ماندگاری کمتر را زير نظر کارشناسان مربوطه بکار برد. کنترل شیمیایی زمانی که میانگین تعداد لارو در هر تور 20 عدد باشد ، کنترل شیمیایی آفت قابل توصیه است مثلا” در مزارع یونجه همدان این زمان مصادف با دهه دوم فروردین می باشد که در این موقع ارتفاع یونجه کمتر از 5 سانتیمتر است .استفاده از سم لاروین دی اف 80 به نسبت یک کیلوگرم در هکتار قابل توصیه می باشد ولی با توجه به اینکه لاروهای سن یک نسل اول آفت در اواخر زمستان و یا اوایل بهار ظاهر می شوند اغلب زارعین این تاریخ را از دست می دهند ، بدین لحاظ خسارت وارده روی چین اول یونجه شدید است. در صورت مبارزه شيميايی بايد دقت کرد با توجه به اينکه سموم شيميايی در زمان گلدهی برای زنبورهای عسل و ساير حشرات مفيد زيان آورند مبارزه بايد در زمانی انجام گيرد که زنبورهای عسل به کندوهايشان بازگشته اند.