آفات درختان کیوی فروت در شمال ایران

بخشی از آفات و بیماری های مهم کیوی

شپشک توت (pseudaulacaspis pentagona (targioni

در حـال حاضر شپشک تـوت مهمترین افت خسارت زای درختان کیوی فروت کشور است. این شپشک از حشـرات سپـردار می باشـد که در منـاطق گـرمسیر و معتـدل مرطوب دنیـا فعـال است. این افت چنـد میزبانه است و مهمترین میزبان های ان درختانی نظیر هلو- الو- گوجه -بادام – گردو- بید – زیتون- زبان گنجشک –  گروهی از درختان غیر مثمر صنعتی و حتی گل های زینتی مانند شمعدانی و یاس هستند. شپشک توت اولین بار در سال 1343 هـمراه با قلـمه های اصلاح شـده توت از ژاپن به استان گیلان وارد شد وبه دلیل عدم رعایت قرنطنه داخلی پس از چند سال به سایر استانها منتقل شد.

شکل شناسی

سپر حشره ماده گرد ولی نامنظم و معمولا به رنگ پوست گیاه میزبان است.

مـاده ها حدود 2 تا 5/2 میلی متر طول دارند. ماده های بالغ روی گیاه میزبان ثـابت هستند و بایک سپر حفاظتی پوشانده می شونـد. سپر حشره نر دوکی شکل است. پوسته لاروی حشـره نر سفید رنگ است و درمواقع الـودگی شدید مانند پوشش سفید رنگی شاخه و تنه درخت را می پوشـاند. این پوسته ها اتصـال کمی به سرشـاخه دارند و با انـدک فشـار دست یـا باد پراکنده می شوند. این وجه از تمایز بسیار مشخصی برای تفکیک و شناسایی شپشک سپردار توت از سایر سپرداران است.

زسیت شناسی

تخم هـای این شپشک زیر بدن حشـره ماده گذاشته میشود نوزادان 8تا10 روز بعد از تخم گذاری شروع به خارج شدن از تخم میکنند که پوره سن اول نامیده میشوند. پوره های سن اول به دلیل سبکی وزن ،همراه باد پراکنده میشوند .این پوره ها پس از 24-48 ساعت روی گیاه میزبان ثابت میشوند و خرطوم ظریف (استایلت ) خود را در پوست گیاه وارد کرده و در همان محل ثابت و بی حرکت شده و شروع به تغذیه میکنند.

پوره ها پس از یک الی دو روز تغذیه، پوست اندازی می کنند. در این حالت سن دوم ظـاهر می شود که فاقد پا، چشم وش اخک هستند. در این زمان پوره ها با قرار گرفتن زیر سن اول پورگی ،از بند اخر شکم خود تارهای سفید رنگی ترشح می کنند که سطح پشتی حشره به هم متصل شده و متراکم می شوند و سپر سن دوم را ایجاد می کنند . در سپردار نر پس از دو بار پوست اندازی، حشرات نر و در سپردار ماده پس از پوست اندازی ، پوره سن سه و  حشره کامل ظاهر میشوند.

.             

شپشک توت در شمال ایران دارای 4-3 نسل در طول سال است. با توجه به شرایط اب و هوایی نسل اول ان در اردیبهشت ماه، نسل دوم در تیرمـاه ، نسل سوم در شهریورماه و در صورت داشتن پـاییز گـرم، نـسل چهارم در اواخـر ابان ماه تشکیـل می شود.

خسارت

این افت عموما روی شاخه ها و تنه درخت مستقر و به ندرت روی برگ و میوه مشاهده میشود. شپشک توت، با فرو یردن خرطوم در بافت گیاه از شیره ان تغذیه می کند و باعث ضعف گیاه، ریزش برگ و در نهایت خشکیدگی ان شده و در حالت طغیانی با استقرار روی میوه از بازار پسندی ان میکاهد.

.                

مدیریت افت

عملیات به باغی

• فاصله کاشت مناسب:کاشت متراکم درختهای کیوی فروت شرایط مناسب را برای فعالیت شپشک فراهم میکند. بنابرین از فاصله کاشت کمتر از 4 در 5 متر خودداری شود.
• هرس مناسب:هرس زمستانه به شکلی انجام شود که فاصله شاخه ها در طرفین بازوهای اصلی درخت حداقل 20 تا 40 سانتی متر از یکدیگر فاصله داشته باشد.

3-حـذف شاخه های الوده به شپشک: در هرس زمستـانه شاخه های الوده به شپشک حذف و از داخل باغ بیرون برده شود که در کاهش جمعیت افت موثر است.

4-رعایت اصول صحیح مصرف اب: رطـوبت بیش از حد در محیـط باغ، شرایـط را برای افـزایش جمعیت شپشک فـراهم می کند. بنابرین با مصرف درست میزان اب مورد نیـاز و تنظیم دوره ابیاری در تابستـان می توان از افزایش جمعیت افت جلوگیری کرد.

کنترل مکانیکی

پاک کردن افت از روی تنه و شاخه های درختان الوده با استفاده از گونی کنفی و وسایلی نظیر ان در کاهش جمعیت افت بسیار موثر است.این روش در باغ های کوچک امکان پذیر است

کنترل بیولوژیک

حفظ و حمـایت دشمنـان طبیعی افت: دو گنه زنبور پارازیتویید به نام های PROSPATELLA BERLESEL و APHYTIS PROCLIA به عنوان دشمنان طبیعی غالب روی این افت در مازندران فعالیت می کنند. این زنبور ها در طبیعت بیشتر نسل سوم افت را که در شهریور ماه ظاهر میشوند از بین میبرند. برای افزایش جمعیت این دشمنان طبیعی در باغ لازم است که انها مورد حمایت قرار گیرند تا افت تحت کنترل باشد.

در این ارتباط شاخه های الوده به افت که توسط زنبور پارازیته شده اند در فصل زمستان هرس و در باغ نگهداری میشوند تا زنبور ها دوره زنگی خود را طی کرده و خارج شوند. سپس این شاخه ها قبل از شروع فعالیت اغت در اواخر اردیبهشت مـاه سال بعد باید از باغ خارج و معدوم شوند.

.          

کنترل شیمیایی

کنترل این افت به وابسطه داشتن سپرحفاظتی سخت و مومی و نیز چند میزبانه بودن ان بسیار مشکل است. سمپاشی در باغ های به شدت الوده بلافاصله پس از هرس زمستانه کیوی ( از 15 دی تا 16 بهمن ) بایکی از سموم رایج همراه با روغن ولک به میزبان یک تا دو درصد توصیه می شود.

در صورتی که باانجام موارد توصیه شده در بالا جمعیت افت در طول فصل رشد زیاد باشد لازم است سمپاشی صورت گیرد. مناسبترین زمان کنترل شیمیایی افت با یک حشره کش مناسب هنگامی است که حداکثر پوره های سن یک از تخم خارج شده و روی شاخه ها حرکت میکنند.

لازم به ذکر است که پوره های سن یک شپشک در نسل اول اوایل خرداد ماه از تخم خارج میشوند این زمان مصادف است با اوج باز شدن گل های کیوی فروت که نیاز به عمل گرده افشانی دارند. بنابرین با توجه به این هم زمانی مبارزه شیمیایی با نسل دوم و سوم افت به صورت موضعی و در کانون های الوده انجام شود.

تریپس گلخانه heliothrips haemorrhoidalis

تریپس گلخـانه دارای بیش از 100 میزبان به خصوص محصولات گلخـانه ای و درختچه هـاست و روی میزبان هایی مانند: ازالیا بگونیا اووکادو مرکبات نخل رز تاکهای لنگور و کیوی فروت وجود ندارد بلکه بیشتر رویش های انبوه جاهای خنک سایه و کاملا مرطوب را ترجیح میدهد.

این افت برای اولین بار در سال 1380 از منطقه خشکداران تنکابن گزارش شد.درحال حاضر از باغ  های کیوی سایر شهرهای غرب استان مازندران نیز گزارش شده است.

شکل شناسی

حشرات بالغ تریپس سیاه رنگ هستند و ظاهری راه راه دارند. انها کوچک و باریک هستند و حدو 2/5 میلیمتر طول و 3/0 میلی مت عرض دارند. انها کوچک و بـاریک با قاعده پهن دارند و پاهایشـان زرد رنگ است. تخم های خیلی کوچک موزی شکل و به رنگ سفید هستند. پوره هـا رنگ پریده و غالبـا سبز یا تقریبـا شفـاف بـا چشمـانی قرمزنـد و از نظر شکل شبیه حشرات کامل ولی کوچکتر و فاقد بال هستند شفیره و پیش شفیره زردرنگ تقریبا فاقد حرک و دارای چشم های قرمز رنگ میباشند. حشرات کامل و پوره ها قطرات مدفوع را انتهای بدن خود حمل میکنند

زیست شناسی

هر تریپس ماده حدود 50-25 تخم میگذارد. در شرایط مساعد زمان لازم برای تفریح تخم ها 20-17 روز است. سنین پورگی افت 13 روز و مراحل پیش شفیرگی و شفیرگی 5 روز است. این افت از زمان میوه دهی گیـاه وقتی میوه ها به اندازه فنـدق شدند روی برگهای کیوی ظاهر می شود و تغذیه خود را از محل اتصال برگ به دمبرگ اغاز میکند.

این افت در شرایط اب هئایی مازندران 4 نسـل در سال دارد. تراکم افت در مـاطق دشت که معمولا از دمای بالاتری برخوردار است بیشتر از مناطق کوهپایه است.

خسارت

تریپس با تغذیه از سلولهای اپیدرم برگ کیوی فروت که حاوی کلرفیل و رنگدانه هستند باعث نقره ای یا قهوه ای شدن برگها در اواخر تابستان یا اوایل پاییز می شود. نواحی اسیب دیده غالبا خالدار با لکه های تیره می باشد که ناشی از باقیمانده مواد مایع مدفوع افت است.

مدیریت کنترل افت

عملیات به باغی

1-هرس:انجام به موقع هرس زمستانه و تابستانه برای حذف بقایای الوده روی درخت و همچنین نوردهی به انهاست که موجب کاهش جمعیت افت درسال بعد میشود.

2-حذف علف های هرز باغای کیوی و میزبان های تناوبی ترپس از راهای موثر کاهش جمعیت افت است.

کنترل شیمیایی

سم پاشی علیه این افت معمولا در دو نوبت به فاصله 15 روز از یکدیگر است.توصیهمیشود که سم پاشی به صورت تناوبی با استفاده از حشره کش ها از دو گروه مختلف انجام گیرد.دقت شود که در زمان سم پاشی سطح زیرین برگها نیز اغشته به سم شود.